कर्करोगाची भीती कोणाला वाटत नाही? कर्करोग हा केवळ शब्द रुग्ण आणि त्यांच्या कुटुंबियांच्या पायाखालची जमीन सरकते. शारीरिक, मानसिक आणि आर्थिक अशा न पेलवणा-या समस्यांना सामोरे जावे लागते. उपचारांचा दीर्घ कालावधी आणि साइड इफेक्ट्स, ज्यामुळे रुग्णाच्या जीवनाच्या गुणवत्तेवर परिणाम होतो. कर्करोगावरील आधुनिक उपचार म्हणजे केमोथेरपी आणि रेडिएशन थेरपी. तथापि, विज्ञान आणि तंत्रज्ञानातील प्रगतीसह, नवीन टार्गेटेड थेरपी सादर केल्या गेल्या आहेत ज्या रोगाच्या आण्विक/सेल्युलर पैलूंवर आधारित आहेत. स्टेम सेल थेरपी, जीन थेरपी आणि इम्युनोथेरपी या प्रगत उपचार पद्धतींमध्ये देखील आघाडीवर आहेत. तथापि, ‘स्टेम सेल्स’ हा आणखी एक चिंता वाढवणारा शब्द आहे – तुम्ही ऐकले असेल की स्टेम पेशी कर्करोग निर्माण करु शकतात. मग ते उपचारासाठी का वापरले जात आहेत? याबाबत अधिक माहिती आम्ही घेतली डॉ. प्रदीप महाजन, रिजनरेटिव्ह मेडिसिन एक्स्पर्ट, स्टेमआरएक्स बायोसायन्स सोल्युशन्स प्रा.लि. लि., मुंबई यांच्याकडून.
अधिक वाचा – गर्भाशयाच्या मुखाचा कर्करोगाचा स्त्रीच्या प्रजनन क्षमतेवर विपरित परिणाम
काय आहेत गैरसमज
खरं तर हा एक गैरसमज आहे. अस्थिमज्जा प्रत्यारोपणाच्या स्वरूपात स्टेम सेल थेरपीला तीन दशकांहून अधिक काळ रक्त कर्करोगाच्या उपचारांसाठी मान्यता देण्यात आली आहे. सध्याच्या प्रगतीने चित्रात मेसेन्कायमल स्टेम सेल्स (MSCs) आणले आहेत, ज्याचा उपयोग त्यांच्या अर्बुद-उष्णकटिबंधीय गुणधर्मामुळे कर्करोगविरोधी रेणू वितरीत करण्यासाठी वाहक म्हणून केला जाऊ शकतो. मेसेन्कायमल स्टेम सेल्समध्ये इतर अनेक गुणधर्म आहेत ज्याद्वारे ते रोगप्रतिकारक शक्ती सुधारण्यात मदत होते. शरीराची उपचार क्षमता वाढवतात आणि शेवटी कर्करोगाने प्रभावित झालेले संतुलन पूर्ववत करतात.
बहुतेक स्टेम सेल थेरपी ऑटोलॉगस असतात, याचा अर्थ पेशी रुग्णाच्या स्वतःच्या शरीरातून मिळवल्या जातात. इम्युनोथेरपीसारख्या उपचारांमध्ये, संपूर्ण तपासणी आणि जुळणीनंतर कुटुंबातील सदस्यांकडून रक्त आणि पेशी मिळवल्या जातात. त्यामुळे साइड इफेक्ट्स, उपचारांची अकार्यक्षमता किंवा आणखी कर्करोगाचा प्रश्न नाकारला जातो. सेल-आधारित उपचारांचा सर्वात चांगला भाग हा आहे की ते रोगाने दबून गेलेल्या शरीराच्या मूळ उपचार क्षमतेला चालना देते.
हे समजले पाहिजे की इम्युनोथेरपी हा कर्करोगासाठी सेल-आधारित थेरपीचा सर्वात सामान्य प्रकार आहे. इम्युनोथेरपीमध्ये, रोगप्रतिकारक प्रणालीच्या पेशी (डेंड्रिटिक पेशी, नैसर्गिक किलर पेशी) कर्करोगाच्या पेशींना लक्ष्य करण्यासाठी काम करतात. या थेरपीमध्ये काही साइटोकिन्स/प्रथिने देखील वापरली जातात, ज्याचे उद्दिष्ट विशेषत: ट्यूमर पेशींना लक्ष्य करणे आणि निरोगी ऊतींना राखणे आहे. अशा प्रकारे, उपचारांच्या दुष्परिणामांची समस्या कमी केली जाते.
अधिक वाचा – महिलांमध्ये वाढतोय गर्भाशय मुखाच्या कर्करोगाचा धोका
तज्ज्ञांशी बोलायला हवे
रुग्णांनी हे देखील समजून घेतले पाहिजे की स्टेम सेल थेरपी किंवा इम्युनोथेरपी निवडण्याचा अर्थ असा नाही की त्याला केमोथेरपी/रेडिएशन थेरपी करण्याची परवानगी दिली जाणार नाही. नवीन उपचार मोठ्या प्रमाणावर क्लिनिकल चाचण्या म्हणून केले जातात, ज्यात संयुक्त उपचारांच्या तरतुदी आहेत, तसेच परिस्थितीसाठी योग्य आहेत. कोणताही डॉक्टर नवीन उपचारांसह प्रयोग करण्यासाठी पारंपारिक कर्करोगावरील उपचार अचानक बंद करणार नाही. शेवटी, जीवनाचा दर्जा सुधारण्याचा/ टिकवून ठेवण्याचा प्रयत्न करताना रुग्णाची सुरक्षितता आणि अधिकार प्राथमिक असतात. त्यामुळे उपलब्ध उपचारांबाबत वैद्यकीय तज्ज्ञांशी बोलणे आणि कर्करोगासारख्या आजारांबाबत माहितीपूर्ण निवड करणे महत्त्वाचे आहे आणि इंटरनेटवर काय लिहिले आहे किंवा सोशल मीडियाद्वारे शेअर केलेल्या माहितीवर आंधळेपणाने विश्वास ठेवू नका.
अधिक वाचा – स्त्रियांमधील कर्करोग समज-गैरसमज